«خلیل ارجمند»، بنیان‌گذار «ارج» که بود؟
خلیل ارجمند در سال ١٢٨٨ در تهران به دنیا آمد. پدرش رحیم، تحصیلات مقدماتی و عربی خود را در مدرسه آقا شیخ هادی آغاز کرد و سپس به مدرسه آمریکایی‌ها رفت و در ۱۹سالگی پس از اتمام تحصیلات در دارالفنون، با سمت کارمندی اداره پست در بندرگز شروع به کار کرد.
او بعد از حدود چهل سال کار و فعالیت، از صاحب‌منصبان عالی‌رتبه وزارت پست و تلگراف شد.
ارجمند پس از پایان دوره دبیرستان، همزمان با مهندس بازرگان در بورس اعزام دانشجویان به فرانسه پذیرفته شد. پس از اتمام تحصیل در فرانسه و یک سال کارآموزی، در سال ١٣١٥ به ایران بازگشت.
او یکی از مهندسانی بود که در میان اولین گروه شصت نفره اعزام به خارج قرار گرفت و در دوران تحصیل نیز فردی مستعد و کوشا بود.
خلیل ارجمند در دوره حکومت رضاشاه صنعتگری را شروع کرد.
در آن زمان خلیل هم در دانشکده فنی دانشگاه تهران درس می‌داد و هم مشغول رتق و فتق امورات کارخانه بود و با کارگران سروکار داشت.
او همواره در سر ایده‌های نابی داشت که در طول فعالیت حرفه‌ایش، سعی کرد آن‌ها را اجرایی کند.
در سال۱۳۱۶ شرکت ارج را با هشت کارگر ساده و در یک کارگاه کوچک نزدیک دروازه قزوین تهران تأسیس کرد. نخستین فعالیت او ساختن در و پنجره و نرده‌های فلزی بود.
در سال١٣٢٠ با اشغال کشور، راه‌های تجاری محدود شد و همین مسئله باعث گسترش فعالیت کارخانه ارج گردید و تقاضا برای خدمات و تولیدات ارج افزایش یافت.
به همین دلیل ارجمند در اردیبهشت ١٣٢١ در منطقه‌ی جنوب شرقی تهران (بیرون دروازه خراسان) کارخانه بزرگی تأسیس کرد.
او برای اولین بار، سیم‌های مسی قطور را به سیم‌های نازک تبدیل کرد و توانست صنعت موتور برق، تولید سیم‌های نازک و عایق‌دار را پایه‌گذاری کند.
برای نازک کردن سیم‌ها، از خراسان کرمیت را به کارخانه می‌آورد و سیم‌ها را از طریق ماشین مفتول‌سازی تولید می‌کرد. پس از چند ماه مطالعه، روشی برای عایق‌دار کردن سیم‌ها پیدا کرد.
سرانجام، سیم‌های عایق‌دار نازکی به بازار آمد که برای هزاران موتور، کارخانه و دینام‌های وسایل نقلیه، به کار می‌رفت. وی سیم‌ها را در دستگاه ترانسفورماتور جوشکاری به کار می‌برد.
بزرگترین شاهکار صنعتی خلیل ارجمند، ساخت مجموعه تلمبه‌های الکتریک بود که تمام اجزا آن به صورت کامل در کارخانه تولید می‌شد.
در زمان جنگ جهانی دوم لاستیک ماشین نایاب شد، به طوری که بسیاری از رانندگان حاضر بودند هزینه زیادی برای خرید لاستیک بپردازند تا خودروی‌شان زمین‌گیر نشود.
در این زمان خلیل ارجمند به تولید لاستیک اتومبیل مشغول شد. البته لاستیک‌های تولیدی مقاوم و بادوام نبود اما در آن زمان و با آن شرایط همین هم کفایت می‌کرد.
خیلی زود سفارش‌هایی را هم از سازمان‌های دولتی گرفت و با تمام توان شروع به تولید لاستیک کرد و توانست خیلی زود رضایت همگان را جلب کند.
ارجمند صندوقی برای کمک به دانشجویان دانشکده فنی تاسیس کرد و هرسال کارخانه ارج به این دانشکده بورسیه و به دانشجویان برتر جایزه می‌داد.
او فعالیت‌های بسیاری برای رفاه مردم انجام داد. در آن زمان در جنوب تهران، کم‌آبی یکی از مشکلات بزرگ و معضلات تهرانی‌ها بود. بنابراین خلیل ارجمند شروع به ساخت پمپ‌های برقی کرد تا در آن مناطق نصب و راه‌اندازی کند.
بخشی از هزینه‌های ساخت و نصب پمپ‌ها اخذ شد، اما نیمی از هزینه‌های آن به شکل خیریه بود که ارجمند آن‌ها را خودش تقبل کرد.
تهران به دلیل موقعیت جغرافیایی و شیبی که به طرف جنوب داشت، در مناطق جنوبی دارای سفره‌های آب زیرزمینی بود که با زدن چاه‌های عمیق یا نیمه‌عمیق و قرار دادن پمپ به آب می‌رسیدند. دیدن صحنه‌ی خروج آب از لوله‌ها برای مردم محروم مناطق جنوب تهران، چیزی شبیه به معجزه بود. این آب صرف شست‌و‌شو، پخت‌و‌پز، حمام و غیره می‌شد.
سرانجام مهندس خلیل ارجمند در سال ١٣٢٣ در اثر سانحه فوت کرد. او در حالی که برای بازدید و بررسی وضعیت سیم‌های برق که در چاه نصب شده بود خودش وارد چاه شده بود، در اثر قطع کابل و برخورد سر به لبه‌ی چاه درگذشت.
پس از فوت مهندس خلیل ارجمند در سن ٣٥ سالگی، مهندس بازرگان در کانون مهندسان در رابطه با ایشان سخنرانی کرد. بازرگان در خصوص خلیلی گفت که او احسن‌الخالقین و شاهکار خلقت خداوند است.
)
مشاهده نظرات بیشتر...