ترخیص کالا از گمرک؛ نبض اقتصاد در دوران تورم و جنگ اقتصادی

شاید شما فکر کنید که موضوع «ترخیص کالا از گمرک» فقط شامل چند فرایند اداری ساده است؛ اما داستان پیچیده تر از این حرف هاست. این فقط چند برگه، چند امضا، چند هزینه، و تمام و انتظار برای ترخیص کالا نیست. شاید به نظرتان اغراق آمیز بیاید اما پشت هر اظهارنامه گمرکی یک نبرد اقتصادی پنهان شده است. این مبارزه ای است ما بین سرعت و بوروکراسی، دلار و ریال، بانک جهانی و محدودیت ‌های داخلی در کشور خودمان. اینها در دورانی که درگیر تورم، تحریم و نوسانات ارزی، ترخیص کالا هستیم دیگر فقط یک وظیفه‌ی تجاری نیست، بلکه تصمیمی استراتژیک در سیاست اقتصادی کشور به ‌شمار می‌ رود.  

گمرک؛ با اولین جبهه‌ی جنگ اقتصادی آشنا شویم !  

الان توی شرایطی قرار داریم که می بینیم که واردات هر پیچ و تراشه ‌ای می تواند برای روی پا نگه داشتن یک کارخانه کافی باشد. اینطوری می توانیم گمرک را خط مقدم جبهه ‌ی اقتصاد تبدیل بدانیم و هرگونه تأخیر در ترخیص کالا را به توقف تولید، افزایش قیمت نهایی و حتی از دست رفتن سهم بازار داخلی تفسیر کنیم. در چند سال اخیر زیاد در مورد «جنگ اقتصادی» صحبت شده و می دانیم که این دیگر یک شعار سیاسی نیست. این واقعیتی روزمره است که برای بازرگانان و واردکنندگان به کابوس شب هایشان تبدیل شده است. 

زمانی که انتقال ارز دشوار می شود می بینیم که بانک‌ های خارجی همکاری نمی ‌کنند و بیمه‌ های بین ‌المللی با احتیاط رفتار می‌ کنند و گمرک آخرین حلقه ‌ای است که می‌تواند این زنجیره را به سرانجام برساند.  

تورم و ارزش پول؛ اثر خاموش در فرآیند ترخیص کالا از گمرگ

زمان جزو آن فاکتورهایی است که کمتر در مورد آن صحبت شده است و هر روزی که می بینیم که تأخیر در ترخیص پیش می آید، در اقتصادمان تورم بالا را مشاهده می کنیم و این یعنی قدرت خرید کم می شود و هزینه ‌های وارد کننده افزایش پیدا می کند. ترخیص کالا در شرایط تورمی را می توانیم مسابقه‌ای با زمان بدانیم. زمانی که ارزش ریال در حال کاهش است، حتی هزینه ی انبارداری چند روزه می‌تواند ده‌ها میلیون تومان خسارت وارد کند. از این منظر که به آن نگاه کنیم سرعت در ترخیص دیگر فقط مزیت نیست؛ بلکه ابزار مقابله با تورم است.

سیاست ارزی و تأثیر آن بر گمرک

در چند سال گذشته شاهد آن بودیم که سیاست‌ های ارزی دولت و نوسانات نرخ دلار نیمایی و آزاد توانستند ماهیت فرآیند ترخیص را متحول بکنند. بعضی مواقع تاجرها با کالایی در گمرک روبه‌روست می شوند که ارزش دلاری آن با زمان ثبت سفارش تفاوت قابل توجهی دارد دارد و همین موضوع باعث می شود تا وارد کننده در دو راهی سختی خودش را ببیند اینکه به پرداخت ما به‌ التفاوت تن دهد یا ترخیص را تعلیق کند. در واقع، گمرک امروز دیگر فقط محل کنترل کالا نیست؛ بلکه صحنه‌ای از تعامل میان سیاست‌های پولی، ارزی و صنعتی کشور است. .

امنیت اقتصادی و نقش ترخیص کالا

امنیت تأمین کالا هم جزو مواردی بود که توی چند سال گذشته توی اقتصاد جهانی سر و صدا به پا کرد. کشورهایی که در بحران‌های ژئوپلیتیکی (مانند جنگ اوکراین یا تحریم‌های جهانی) مسیرهای ترخیص سریع و منعطف دارند، موفق‌تر در حفظ جریان کالا و مهار تورم عمل کرده‌اند.
ایران هم چاره ای نداشت و باید به سمت «هوشمندسازی گمرک» حرکت می کرد و به خاطر همین هم باید از داده‌های زنجیره تأمین، سامانه‌های هوش مصنوعی استفاده می کرد تا بتواند اسناد را تطبیق دهد و بوروکراسی کاغذی گمرک هوشمند را حذف کند. این رویکرد فقط سرعت را افزایش نمی ‌دهد و می تواند به بهبود وضعیت امنیت غذایی، دارویی و نقش سازمان بهداشت جهانی و صنعتی کشور کمک شایانی بکند.

آینده ترخیص در اقتصاد تورمی

دیری نمی پاید که مفهوم «ترخیص کالا» از واردات یا صادرات فراتر می رود. شرکت ‌هایی موفق  بتوانند از دل محدودیت‌های ارزی، تورم و نوسانات سیاسی، مدل‌های منعطف لجستیکی بسازند. باید گفت که در حال حاضر ترخیص سریع شاخصی است که برای سنجش سلامت اقتصادی کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. هرچه فرایند گمرکی کوتاه ‌تر، شفاف ‌تر و دیجیتالی ‌تر بشوند می بینیم که سیاست‌های اقتصادی  کارآمدی بیشتری پیدا می کنند.

نتیجه گیری 

ترخیص کالا از گمرک، دیگر فقط دغدغه‌ی تاجر و کارگزار نیست؛ بلکه یکی از ابزارهای سیاست اقتصادی کشور برای مقابله با تورم، حفظ ارزش پول و تداوم تولید است. در دوران جنگ اقتصادی، هر محموله‌ای که از گمرک عبور می‌کند، تنها کالا نیست؛ بلکه تپش قلب اقتصاد ملی است.