ساختار و بافت مقعد چگونه است؟

بافت مقعد از منظر سلولی به سه بخش متفاوت تقسیم بندی می شود، بخش اول  کلومناریس زونا (نیمه بالایی کانال) و از جنس بافت اپیتلیوم ستونی ساده ساخته شده است. در مقابل نیمه پایینی کانال مقعد، از زیر خط دندانه‌دار یا شانه‌ای به دو بخش تقسیم می شود. که از جنس بافت طبقه‌ی سنگفرشی غیر‌کراتینیزه و طبقه‌ی سنگفرشی کراتینیزه تشکیل شده است.

در انسان مقعد و رکتوم توسط خط آنورکتال از یکدیگر جدا می شوند. محل اتصال آنورکتال به انتهای مقعد در حدود 4 سانت طول دارد. این کانال به سمت عقب و پایین امتداد دارد و مابین دو عضله‌ی دریچه‌ای (این عضلات شامل عضله‌ی حلقوی غیر ارادی داخلی و ماهیچه ارادی بیرونی است) قرار گرفته است. عضله‌ی دریچه‌ای وظیفه باز و بسته کردن ورودی مقعد را دارد.

دریچه داخل آنوس از تجمع الیاف حلقوی غیر ارادی رکتوم ساخته شده و به طور مداوم منقبض است. مقعد از بافت سختی به نام فاسیا ایجاد شده است. دسته ای دیگر از عضلات که در خروجی مقعد قرار گرفته است، و عضلات لواتور آنی نام دارد. این عضلات صورت صفحه‌ای در کف لگن قرار گرفته‌اند. غدد مقعد وظیفه حفظ رطوبت درون آنوس را بر عهده دارند.

عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی چیست؟

عضلات افسفنکتر خارجی و داخلی در مقعد به ترتیب در بیرون و داخل آن قرار دارند. اسفنکتر خارجی یک ماهیچه اسکلتی است که وظیفه آن بسته نگه داشتن قسمت انتهایی کانال رکتوم می باشد. عصب گیری این اسفنکتر از عصب راست روده و شاخه دوراهی پرینئال می باشد. عملکرد این ماهیچه حلقوی به صورت ارادی و غیر ارادی تحت فرمان مغز است.

با اینکه نحوه عملکرد این ماهیچه ارادی می باشد، اما تحت شرایط خاصی مانند داشتن رابطه مقعدی مکرر، می تواند به صورت غیر ارادی باز تر شود. در این هنگام می توان گفت که فرد به گشادی مقعد دچار شده است.

عملکرد مقعد چیست؟

ناحیه قبل از مقعد، رکتوم نام دارد. رکتوم دقیقا بعد از کولون سیگموئید واقع شده است و از طرف دیگر به مقعد می رسد. محل ذخیره مدفوع کولون است  از همین روی معمولاً رکتوم خالی است. اما در صورت پر شدن ظرفیت کولون مدفوع به رکتوم وارد شده و به فرد احساس نیاز به دفع را منتقل می کند. 

پس از پر شدن رکتوم دریچه ارادی رکتوم باز شده و مدفوع وارد کانال رکتوم می شود، این کانال به سرعت پر شده و به فرد احساس نیاز سریع به اجابت مزاج می دهد. در انتها با اراده فرد دریچه خارجی باز شده و مدفوع با عبور از عضلات لواتورآنی کف لگن از بدن خارج می شود. نوزاد انسان معمولاً تا حدود 3 سالگی عضله ها ضعیف تری داشته و امکان کنترل مدفوع را نخواهد داشت، در صورتی که بعد از این سن توانایی کنترل خود را به دست می آورد.

بیماری های نشیمنگاهی و روش های درمانی

کانال رکتوم مانند هر ناحیه ای دیگر از بدن با قرار گرفتن در برابر عوامل بیماری زا مانند میکروب ها و ویروس ها دچار بیماری می شود. ضمن آنکه این ناحیه از بدن به علت قرار گرفتن در معرض مستقیم آلودگی ها ریسک بیشتری برای ابتلا به انواع بیماری ها دارد. مهمترین بیماری های ناحیه آنوس به این شرح است :

بواسیر یا هموروئید

بواسیر یا هموروئید یکی از انواع بیماری های نشیمنگاهی یا همان مقعدی است که در سال های اخیر به علت تغییر در سبک زندگی شیوع بسیار گسترده ای پیدا کرده است. این بیماری با واریسی شدن یا اتساع عروق در این ناحیه از بدن پدید می آید و عامل آن وارد آمدن فشار زیاد به این ناحیه از بدن است. 

بواسیر با علائمی مانند درد، خونریزی و … ایجاد میشود. درمان هموروئید در مراحل ابتدایی بیماری با استفاده از درمان های خانگی و دارویی قابل انجام است اما در مراحل شدیدتر نیاز به درمان های پیچیده و قطعی نظیر انواع روشهای جراحی دارد. بهترین روش توصیه شده درمان هموروئید با لیزر است که بدون درد و خونریزی مشکل بیمار را رفع می نماید.

شقاق یا فیشر مقعدی

شقاق یا همان فیشر یکی دیگر از انواع شایع بیماری های نشیمنگاهی است. شقاق موجب بروز ترکی گاهاً عمیق در دیواره خارجی آنوس می گردد، این بیماری درد بسیار زیادی را به همراه دارد و موجب التهاب آنوس می گردد. این بیماری معمولاً در اثر یبوست و اسهال مداوم و طولانی مدت ایجاد می شود. شقاق در صورت عمیق نبودن ترک و علت های پیچیده تر با درمان های خانگی و دارویی قابل رفع و درمان است. اما در مراحل بعد نیاز به درمان های تهاجمی تر نظیر جراحی و لیزر دارد.

درمان شقاق با لیزر از روش های بدون درد و خونریزی و قطعی برای از بین بردن این زخم رایج در قسمت های مختلف رکتوماست.